حفاظت از وضعیت موجود در حقوق ساختوساز به معنای حمایت قانونی از ساختمانها یا استفادههایی است که به طور قانونی ایجاد شدهاند و در برابر تغییرات بعدی قوانین که ممکن است ساختار یا کاربری آنها را محدود یا ممنوع کند، محافظت میشوند. این مفهوم بیانگر آن است که ساختمان یا کاربریای که در زمان ساخت یا بهرهبرداری مطابق با قوانین جاری بوده، حتی پس از تغییر قوانین نیز میتواند به موجودیت خود ادامه دهد.
این حفاظت شامل دو نوع مشروعیت رسمی و مشروعیت مادی است:
- مشروعیت رسمی (Formelle Legalität):
یعنی در گذشته مجوزی معتبر برای ساخت یا استفاده از ساختمان صادر شده باشد، حتی اگر این مجوز به اشتباه یا غیرقانونی صادر شده باشد. چنین مجوزهایی تا زمانی که لغو نشوند، همچنان معتبر باقی میمانند. - مشروعیت مادی (Materielle Legalität):
به این معنا که ساختمان یا نوع استفاده، در زمان ایجاد، بر اساس قوانین مادی آن زمان قانونی بوده است. این شامل مواردی است که امکان دریافت مجوز بر اساس قوانین وقت وجود داشته یا نیازی به مجوز نبوده و ساختار مطابق با قوانین مادی وقت ساخته شده است.
در عین حال، حفاظت از وضعیت موجود برای سازههای غیرقانونی قابل اعمال نیست. صرف وجود یک سازه غیرقانونی باعث قانونی شدن آن نمیشود.
این حفاظت نیز همیشگی نیست و میتواند در شرایط خاصی از بین برود، مانند:
- اقدامات مربوط به حفاظت از محیط زیست،
- تغییرات عمده ساختاری،
- تغییر کاربری،
- یا تخریب و بازسازی ساختمان.
